Antropogeniczne przekształcenie ekosystemów rzecznych - jak je zbadać?

 

Mimo dużego nacisku by publikować szybko i dużo niektóre prace ukazują się dopiero po kilku latach od wykonania badań terenowych. I czasem w dużym zespole współautorskim. Raz zebrane bywają kilkakrotnie wykorzystywane do różnych analiz. Tak tez jest i z badaniami makrobentosu rzeki Krąpieli. Miałem przyjemność być zaproszonym do tych prac. Oznaczałem chruściki. 

Rzeki są jednym z najczęściej przekształcanych ekosystemów wodnych. Większość prac przedstawia różnorodne i znaczące negatywne skutki działań, takich jak pogłębianie czy regulacja koryt, na stan ekologiczny rzek. Celem omawianej pracy było porównanie reakcji różnych grup bezkręgowców (Mollusca, Hydrachnidia, Odonata, Heteroptera, Coleoptera i Trichoptera) na interwencję polegającą na pogłębianiu w połączeniu z usuwaniem roślinności łęgowej. Różnorodność siedlisk wzrosła po pogłębianiu i złowiono więcej osobników i gatunków niż przed pogłębianiem. Wzrost różnorodności siedlisk po pogłębianiu przełożył się na wzrost różnorodności gatunkowej większości badanych grup. Poszczególne grupy bezkręgowców wykazywały zróżnicowane reakcje na pogłębianie, w zależności od roli fazy lądowej w ich cyklu życiowym: im większa rola fazy lądowej w cyklu życiowym, tym bardziej grupa była dotknięta zmianami środowiska ziemskiego następującymi interwencja. W konsekwencji interwencja miała największy negatywny wpływ na owady, a wśród nich na dorosłe Odonata. Na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć następujące wnioski: 

• 1) pogłębianie może przynieść korzyści wcześniej antropogenicznie przekształconemu ekosystemowi rzecznemu poprzez zwiększenie różnorodności siedlisk; 
• 2) Odonata są szczególnie przydatne do oceny wpływu tego typu interwencji na zbiorowiska bezkręgowców. Można je uznać za dobre wskaźniki zaburzeń siedliskowych zarówno w ekosystemach wodnych, jak i lądowych.

Czy to już koniec? Nie, żeby wnioski na trwałe zakorzeniły się w wiedzy naukowej musza byc zweryfikowane na podstawie wielu innych badań i innych zespołów. Nieustający dialog i ponawiane próby opisu tak zwanych naturalnych eksperymentów - albo co rzadsze - celowych eksperymentów w środowisku. 

Podziękowania i zaproszenia z zewnątrz jako element ewaluacji

Czasem jestem zaskoczony i zdziwiony różnymi zaproszeniami na konferencje, webinaria, spotkania itd.  Skąd gdzieś tam daleko o mnie wiedzieli i dlaczego zwracają się z prośbą o poprowadzenie dyskusji panelowej, wykładu, konsultację, napisanie recenzji czy oceny jakiegoś projektu. Tak też były z zaproszeniem na Samorządowe Forum Kapitału i Finansów, do panelu poświęconemu edukacji. 

Wszystkie te zewnętrzne zaproszenia i podziękowania są jeszcze jedną formą ewaluacji i informacji zwrotnej, dotyczącej podejmowanych przez mnie działań lub pisanych tekstów, zarówno tych stricte naukowych jak i tych, dotyczących edukacji.